از مجور تأسیس بانک Offshore تا تأسیس بورس بین الملل در مناطق آزاد

سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور در برنامه «صف اول» صدا و سیما به بررسی و تحلیل مسائل و راهکارهای ارتقای مناطق آزاد پرداخت.

وی ابتدا به سابقه تاسیس مناطق آزاد دنیا پرداخت و گفت: منطقه آزاد یعنی اینکه از یکسری قونین و مقررات سرزمین اصلی و مهمتر از همه معاف از مالیات، آزاد باشد.

محمد عنوان کرد: در اکثر مناطق آزاد دنیا معافیت مالیاتی وجود دارد به طوری که معافیت گمرکی، تسهیل در رفت و آمد اتباع بیگانه و خارجی و همچنین امکان تملک اراضی توسط کشورهای خارجی در نظر گرفته می‌شود. این‌ها تسهیلاتی است که در مناطق آزاد داده می‌شود. بنابراین شرکت‌ها وقتی نوپا هستند، در مناطق آزاد هزینه‌های آنها حداقلی است به طوری که مالیات و گمرکی ندارند و می‌توانند پا بگیرند.

۵۷۰۰ منطقه آزاد در دنیا وجود دارد

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور عنوان کرد: پنج هزار و ۷۰۰ منطقه آزاد و ویژه اقتصادی در دنیا وجود دارد که بخش عمده‌ای از آن در چین بوده و ۷۵ درصد تجارت چین در مناطق آزاد انجام می‌شود.

وی اضافه کرد: متوسط منطقه آزاد در دنیا حدود ۵، ۶ هزار هکتار است. در بین ۵ هزار و ۷۰۰ منطقه آزاد دنیا، کشور ایران بزرگترین منطقه آزاد را دارد.

به گفته محمد؛ ماکو با ۴۰۰ هزار هکتار بزرگترین منطقه آزاد دنیا است. بسیاری از کشورهای منطقه، وسعت مناطق آزاد آنها کم است، امارات در دو سه ماهه اخیر اعلام کرد زمین رایگان با ۹۰ درصد تسهیلات ارزی به فعالان اقتصادی ایران می‌دهند که کار و کاسبی و تولید را راه اندازی کنند. کارکرد مناطق آزاد ارزآوری، انتقال دانش و فناوری، سرمایه گذاری و صادرات است.

مناطق آزاد در ایران از فلسفه اصلی خود دور شده‌اند

محمد در ادامه اظهار کرد: اگر بخواهیم ایران را با کشورهای موفق دنیا در بحث مناطق آزاد مقایسه کنیم باید گفت ایران بر خلاف سایر نقاط دنیا، فلسفه اصلی استفاده و کاربرد مناطق آزاد را نداشته است. به طور مثال، وجود سکونتگاه در مناطق آزاد به صلاح نیست.

وی افزود: امروز اکثر مدیران کشور در مناطق آزاد به جای اینکه به فکر تجارت باشند، گرفتار این هستند که می‌خواهند مسائل مردمی که در داخل سکونتگاه‌های مناطق آزاد زندگی می‌کنند را حل و فصل کنند. کشور تا حدودی از کارکرد مناطق آزاد دور شده است و این‌ موارد دست به دست هم داده تا نتوانیم در مناطق آزاد کشور به اهداف تولید، سرمایه گذاری، صادرات، آوردن دانش‌ها و فناوری‌ها نوین و ارز آوری برای کشور دست یابیم.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور توضیح داد: طبق اعداد و ارقام، متاسفانه در سه دهه گذشته ناکام بوده و نتوانستیم اهداف مورد نظر را محقق کنیم. از همه مهم‌تر راهبرد و استراتژی‌هایی باید برای مناطق آزاد تبیین می‌شد که هنوز هشت منطقه موجود کشور به ظرفیت و موفقیت نرسیده و هفت منطقه جدید هم متاسفانه به آن اضافه شده است.

استانداردهای هفت منطقه جدید آزاد جهانی تعریف شده است

محمد با بیان اینکه برای هفت منطقه جدید آزاد جهانی استانداردهایی تعریف شده است، عنوان کرد: در قدم اول برای کل هفت منطقه جدید آزاد، اندازه و استانداردهای جهانی تعریف شده است. دوم اینکه در داخل مناطق آزاد جدید حتی المقدور سکونتگاه نباشد، سوم اینکه مشاورینی استخدام شده اند تا برای هر منطقه طرح جامعی را تعریف کنند.

وی ادامه داد: دنیا در مناطق آزاد هفت نسل چون نسل تجارت محور، تولید محور، مناطق آزاد جامع، خدمات محور، خدمات پولی، بیمه‌ای … و غیره را تجربه کرده است، متاسفانه کشور هنوز در نسل اول مانده و مسائل و مشکلاتی موجود در مناطق باعث شده نتوانیم رشد کرده و به نسل‌های بعدی ارتقاء پیدا کنیم.

حدود ۱۵ میلیارد دلار صادرات و ۵ میلیارد دلار واردات از مناطق آزاد

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور افزود: صادرات یکی از موضوعات مهمی است که به میزان سرمایه گذاری و تولید در مناطق اتفاق می‌افتد. با توجه به سامانه‌هایی که در دبیرخانه مستقر است، تمامی واردات، صادرات، ثبت سفارش‌ها، ثبت آماری که انجام می‌شود،دقیق و کنترل شده است.

به گفته محمد؛ سال گذشته یک میلیارد و ۹۶ میلیون دلار، صادرات از مبدا مناطق آزاد و در مناطق ویژه ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار به خارج از کشور انجام شد و در مجموع ۱۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار سهم مناطق آزاد و ویژه‌ی اقتصادی در بحث صادراتی بوده است.

وی یادآورشد؛ در بحث واردات، سال گذشته در مناطق آزاد یک میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار واردات و سه میلیارد و ۵۹۰ میلیون دلار هم واردات در مناطق ویژه انجام شد که در مجموع چهار میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده است.

محمد بیان کرد: با احتساب تراز مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می توان ادعا کرد ۱۱ میلیارد دلار مثبت است و این در حالی است که مناطق آزاد کشور همه ساله تراز تجاری منفی داشته است .

وی اظهار امیدواری کرد: برای سال ۱۴۰۱ برنامه ریزی شده تا تراز مناطق آزاد مثبت شود.

اشتغال خوبی در مناطق آزاد ایجاد شده است

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به اینکه سرزمین اصلی نیاز به واردات دارد، گفت: محل درآمد زایی مناطق آزاد این است که اگر وارداتی برای سرزمین اصلی لازم است انجام داده و بتوانند از منافع این واردات استفاده کنند.

وی توضیح داد: امروز موفق شدیم ۸۲ طرح عمرانی، صنعتی و کشاورزی را در ۵ منطقه آزاد ارس، ماکو، انزلی، قشم و کیش و همچنین هفت مناطق ویژه اجرا کنیم که ارزش این پروژه‌های صنعتی، تولیدی و کشاورزی تقریبا حدود ۶ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان بوده و برای هشت هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم اشتغال ایجاد کرده است.

۴۶۶ مجموعه دانش بنیان در مناطق آزاد راه اندازی شده است

محمد در ادامه اظهار کرد: تعداد زیادی مجموعه‌های دانش بنیان و مراکز نوآوری و فناوری در مناطق آزاد راه اندازی شده که قریب به ۴۴۶ مجموعه هستند و رویکرد این است که با توجه به اینکه شعار سال تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین است، فعالیت‌هایی که در مناطق شکل می‌گیرد در همین چارچوب باشد.

وی افزود: سهم اشتغالی که مناطق ایجاد می‌کنند روز به روز بیشتر و سرمایه گذاران خوبی هم به آن اضافه می‌شوند.

۱۴ هزار شرکت صوری مناطق آزاد فیلتر شده است

محمد گفت: در ارتباط با فعالیت‌های شرکت‌های سوری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی قریب به ۲۴ هزار شرکت ثبت شده وجود داشت که پس از فیلتر و پایش، ۱۴ هزار از شرکت‌ها سوری بودند.

قوانین خلق الساعه به سرمایه گذاری آسیب می‌زند

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور با بیان اینکه فرصت‌های سرمایه‌گذاری شفافی با طرح توجیه اقتصادی در سایت دبیرخانه وجود دارد، گفت: هر کدام از سرمایه‌گذاران علاقمند می‌توانند مطالعه کنند و سرمایه گذاری های خود را در مناطق انجام دهند.

وی گفت: مشکل اساسی عدم رعایت معافیت و مشوقاتی است که در مناطق وجود دارد. یعنی در عمل سرمایه گذارها وقتی با بعضی از وعده‌هایی که به آن‌ها داده شده و عملی نمی‌شود، مواجه می شوند، انگیزه سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهند.

اصل رقابت جهانی و منطقه‌ای در جذب سرمایه گذاری را بپذیریم

محمد با اشاره به این موضوع که در فضای پیرامون زندگی کلی رقابت وجود دارد، گفت: در کشور امارات و ترکیه ۵۰ سال معافیت مالیاتی وجود دارد، بنابراین اگر نتوانیم معافیت مالیاتی به سرمایه گذاران دهیم طبیعی است که شاهد کوچ سرمایه‌گذاران به کشورهای منطقه خواهیم بود.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور تصریح کرد: اگر همدلی بین دولت و مجلس وجود داشته باشد، طی مدت کوتاه سه چهار ماهه می‌توان همه مشکلات مروبط به مناطق آزاد را تعریف و اقدام خوبی در این مناطق انجام داد.

مناطق آزاد در حوزه خدمات پولی و بانکی بازار سرمایه عقب است

محمد بیان کرد: یکی از کارکردهای مناطق آزاد این است که خدمات پولی و بانکی و همچنین بازار سرمایه در آن ایجاد شود، جلسات خوبی با همکاران بانک مرکزی برای تاسیس بانک اف شور برگزار و بررسی‌های زیادی در بورس در ارتباط با راه اندازی بورس بین الملل، ساز و کارها و ابزارهای مالی مورد نیاز سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی انجام شد که خوشبختانه به توفیقات خوبی دست یافته‌ایم.

مجوز تاسیس بانک اف شور گرفته شد

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور در ادامه تصریح کرد: در این مدت کوتاه موفق شدیم مجوز تاسیس بانک «اف شور» را در مناطق آزاد از بانک مرکزی بگیریم، شیوه نامه اداره آن تحت نظارت بانک مرکزی در دست تدوین است و به دنبال سهام داران صاحب صلاحیت هستیم که بتوانند سهام‌دار بانک اف شور شوند.

وی گفت: بانک آف شور، بانکی است که وابستگی به بانک مرکزی ندارد. البته بانک مرکزی بر روی آن نظارت دارد، این بانک با توجه به استقلالی که از بانک مرکزی دارد سهام داران آن می‌توانند خارجی و بین المللی هم باشند.

موافقت تاسیس بورس بین الملل گرفته شد

محمد درباره بورس بین الملل عنوان کرد: خوشبختانه جلسات خوبی در بورس داشته ایم موافقت اولیه گرفته شد به طوری که درحال احصا چارچوب‌های آن هستیم.

وی اظهار کرد: کشورهای خارجی‌ علاقمند هستند در این فضا ورود کنند که این امر این باعث می‌شود شرکت‌هایی که امروز در سرزمین اصلی فعالیت می‌کنند، اگر می‌خواهند سهام خود را در بورس بین المللی عرضه کنند، مجبور شوند خود را ارتقاء داده و گزارشات مستند خوبی را ارائه کنند. البته با کنترل‌هایی که روی میزان عرضه سهام آن‌ها در بورس بین الملل اتفاق خواهد افتاد، امیدواریم مشکلی ایجاد نشود.

مناطق آزاد کشور می‌تواند هاب درمانی شود

دبیر شورای عالی مناطق آزاد اقتصادی کشور خاطر نشان کرد: امروز گردشگری در دنیا متنوع شده است. صرف گردشگری سیاحت نیست، بلکه توریسم سلامت، آموزشی و ورزشی وجود دارد که در ابعاد مختلف گردشگری شکل گرفته است.

به گفته وی؛ در حوزه بهداشت و درمان، کشورهای منطقه علاقمند هستند که از امکانات کشور ایران استفاده کنند. اگر بتوان در مناطق آزاد «هاب درمانی» ایجاد کرد، در جنوب شرق، جنوب غرب و جنوب کشور این امکان وجود دارد. به همین منظور؛ سایت جامعی تحت عنوان «دهکده سلامت» نیاز است که صفر تا صد انواع خدمات را به بیماران ارائه داده و بیمار بتواند دوره نقاهت خود را طی و سیستم هتلینگ و خدمات رفاهی داشته باشد.